Wydawnictwo PRYM
Konstrukcje prawne stosowane powszechnie przez jednostki samorządu terytorialnego mogą się opierać na regulacjach szczególnych albo wynikać z zasad ogólnych Konstytucji lub prawa Unii Europejskiej. W przypadku konstrukcji, które są konieczne dla wykonania określonych zadań publicznych (finansowanych środkami publicznymi), oczekiwana regulacja szczególna może oddalać realizację tych zadań w czasie. Warto zatem rozejrzeć się za rozwiązaniami, które wynikają z zasad ogólnych i ich interpretacji. Taką konstrukcję prezentuje dr Tomasz Srokosz w książce „Koncesja komunalna”.
Czym jest koncesja komunalna? Najogólniej ujmując, to powierzenie zadań publicznych przedsiębiorcy. Powierzającym jest jednostka samorządu terytorialnego. Autor książki przedstawił konstrukcję koncesji komunalnej na przykładzie gminy, która jako organ władzy publicznej, a także „przedsiębiorca” zleca wykonanie określonego zadania publicznego podmiotom prywatnym, także przedsiębiorcom. Przenosząc odpowiedzialność za wykonanie i sposób realizacji zadania na podmiot profesjonalnie świadczący podobne usługi w ramach prowadzonej działalności, gmina zachowuje dla siebie funkcje regulacyjne. Uprawnienia gminy przejawiają się w kształtowaniu przez nią cen świadczonych przez koncesjonariusza usług oraz w prawie ustalenia regulaminów świadczenia usług. W ten sposób gmina gwarantuje społecznie akceptowalny poziom cen oraz jakości usług komunalnych.
W książce Autor przedstawia zarówno analizę teoretyczną koncesji komunalnej, jak i praktyczną, omawiając szczegółowo przykłady zastosowań koncesji komunalnej w bieżącej gospodarce odpadami komunalnymi oraz w zbiorowym zaopatrzeniu w wodę. Te dwa przykłady nadają książce niezwykły walor praktyczny, ponieważ ich analiza wynika z doświadczeń Autora. Dr Tomasz Srokosz jako radca prawny od lat zajmuje się bowiem sprawami gospodarki komunalnej, partnerstwa publiczno-prywatnego, a także zamówień publicznych, doradzając podmiotom publicznym, partnerom prywatnym i koncesjonariuszom przy zawieraniu umów koncesji oraz PPP. Wspierał m.in. władze Sopotu przy wyborze partnera prywatnego do budowy dworca kolejowego i rewitalizacji terenów przydworcowych, co opisuje w książce.
Analizę przykładów zastosowania koncesji komunalnej w gminie Autor poprzedza szczegółowym omówieniem postępowania koncesyjnego (rozdział 5), środków ochrony prawnej w postępowaniu koncesyjnym (rozdział 6) i wreszcie samej umowy koncesji (rozdział 7). Warto zwrócić uwagę, że w rozdziale tym Autor przedstawia nie tylko tryb zawarcia umowy koncesji, ale i istotne przedmiotowo postanowienia umowy koncesji, dokonuje także analizy porównawczej koncesji umownej i partnerstwa publiczno-prywatnego.
Omawiając instytucję koncesji komunalnej, Autor wychodzi daleko poza zakres obowiązujących w Polsce przepisów – przedstawia ją na tle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, a przede wszystkim przepisów dyrektywy 2014/23/UE w sprawie udzielania koncesji (Dz. Urz. UE L Nr 94/1), której przepisy wciąż czekają na wprowadzenie do polskiego porządku prawnego. To zaś służy mu nie tylko do pokazania, czym jest koncesja w Europie, ale również do sformułowania wielu postulatów pod adresem polskiego ustawodawcy (rozdział 9). Kluczowe wymogi, jakie zdaniem Autora powinna spełniać koncesja komunalna, to:
1) elastyczność procedury i zasad współpracy pomiędzy gminą i przedsiębiorcą,
2) względna swoboda kształtowania umowy koncesyjnej, uwzględniającej – obok elementów przedmiotowo istotnych – także specyfikę zadania powierzonego koncesją,
3) możliwość okresowej weryfikacji cen usług (tak jak w przypadku taryf wodociągowych, podlegających corocznej kontroli rady gminy),
4) czas trwania koncesji umożliwiający z jednej strony zwrot inwestycji przez koncesjonariusza oraz stabilizację świadczenia usług, a z drugiej niezamykający rynku przed potencjalną konkurencją,
5) gwarancje ochrony praw mieszkańców i równocześnie konsumentów usług w konstrukcji prawnej świadczenia na rzecz osób trzecich.
Autor przestrzega przy tym przed pochopnym przyjmowaniem nowych rozwiązań, jak to miało miejsce w przypadku nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. – Od wielu lat koncesja jest obecna w orzecznictwie ETS, dlatego wprowadzając tę konstrukcję do polskiego porządku prawnego nie trzeba „wyważać otwartych drzwi”, wystarczy sięgnąć po rozwiązania systemowe i po odpowiedzi na kwestie szczególne – pisze Autor. Te rozwiązania można znaleźć w prezentowanej publikacji.
Książka jest kierowana do szerokiego grona czytelników – przedstawicieli nauki, polityki, w tym ustawodawcy, przede wszystkim jednak do osób reprezentujących jednostki samorządu terytorialnego i przedsiębiorców. Koncesja bowiem to modelowe rozwiązanie powierzenia realizacji zadań gminy przedsiębiorcom, którego upowszechnienie z pewnością pozytywnie wpłynie na konkurencję na rynku usług komunalnych. (…) oferuje usługę komunalną w pełni dostosowaną do oczekiwań mieszkańców gminy jako beneficjentów umowy koncesji komunalnej.
