O wpływie podatkowych zmian 2021 roku na strukturyzację  biznesu przedsiębiorstwa rodzinnego pisze prof. Adam Mariański.

Tornado podatkowe 2021. Przyzwyczailiśmy się, choć nie powinniśmy, do zmian podatkowych dokonywanych każdego roku. Mają one różny charakter i znaczenie dla adresatów tych norm. W ostatnich latach byliśmy świadkami wprowadzania wielu kontrowersyjnych pomysłów.

Rewolucyjne zmiany podatkowe w podatkach dochodowych tym razem dotykają polskich przedsiębiorców, głównie firm rodzinnych. Wspólnicy spółek komandytowych (co do zasady także jawnych) będą podwójnie opodatkowani. W przypadku małych podatników (do 2.000.000 Euro obrotu) spółka zapłaci 9% CIT, a następnie wspólnik 19%, łączne opodatkowanie wyniesie 26,29%. W przypadku pozostałych spółek wspólnicy łącznie będą opodatkowani 34,39%. Obciążenia wzrosną zatem odpowiednio o 7,29% oraz 15,39%.

W projekcie Ministerstwa Finansów wskazano, że głównym celem zakładania spółek komandytowych z spółką z o.o. jako komplementariuszem jest optymalizacja podatkowa. Jakoby takim działaniem było unikanie podwójnego opodatkowania spółek kapitałowych (podatek CIT płacony przez spółkę, a następnie podatek od dywidendy).

Tymczasem spółki komandytowe były głównie wybierane przez polskie firmy rodzinne jako optymalna i bezpieczna forma działalności gospodarczej. Służyły także procesom sukcesyjnym. Komandytariuszem takiej spółki zostawali sukcesorzy, którzy nie musieli obawiać się odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Ponadto w takiej sytuacji można było odpowiednio regulować reprezentację spółki.

prof. Adam Mariański, ekspert BCC ds. restrukturyzacji i sukcesji biznesu

Działania zapobiegające podwójnemu opodatkowaniu – perspektyw krótka

Po objęciu spółek komandytowych podatkiem CIT forma sp. z o.o. s.k. stanie się najmniej korzystną formą prowadzenia działalności gospodarczej. Konieczne jest zatem rozważenie, jakie czynności mogą podjąć właściciele, aby nie wystąpiło podwójne opodatkowanie dochodu.

Po pierwsze, można przedłużyć wejście w życie nowych rozwiązań do 30.04.2021 r. Po drugie, zyski z lat poprzednich mogą być wypłacane w kolejnych latach bez podwójnego opodatkowania. Po trzecie, można obniżyć (przed 1.05.2020) wkłady do sp.k. i wypłacić w kolejnych latach kapitały bez opodatkowania. Jednak taka zmiana umowy spółki musi być dokonana przed tym terminem, bowiem późniejsze czynności będą skutkowały powstaniem obowiązku podatkowego.

Warto także rozważyć dalej idące działania. W pierwszej kolejności należy zastanowić się nad rozwiązaniem spółki komandytowej. Jeżeli dokonamy tej czynności przed zmianą reżimu opodatkowania spółki, to cały majątek (przedsiębiorstwo) może przejść do właścicieli bez opodatkowania. Po zmianie (najpóźniej 1.05.) taki majątek likwidacyjny będzie opodatkowany podatkiem dochodowym.

I w końcu możliwe jest przekształcenie spółek komandytowych w spółki jawne. W takiej sytuacji wspólnicy będą jednak ponosić pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Niweczy to główny cel zakładania spółek komandytowych – oddzielenie ryzyka biznesowego od majątku prywatnego rodziny. Pamiętajmy także, że przekształcenie jest niezbędne do końca kwietnia 2021 r.

Działania restrukturyzacyjne – dłuższa perspektywa

Jednak w przypadku wielu podmiotów będą to działania krótkoterminowe i niewystarczające. Dlatego niezbędna jest odpowiednia strukturyzacja biznesu. Warto zwrócić uwagę, że po zmianach regulacji podatkowych komplementariusz spółki komandytowej nie będzie podwójnie opodatkowany, jeżeli zysk zostanie mu wypłacony w ciągu 5 lat. Dlatego w wielu podmiotach możliwa jest zmiana wspólników, tak aby właściciel (osoba fizyczna) był komplementariuszem. W takiej sytuacji, gdy spółka zapłaci 9% CIT (mały podatnik), komplementariusz dopłaci jedynie 10%, co łącznie pozwoli na opodatkowanie dochodu wspólnika w wysokości 19%. W przypadku gdy spółka zapłaci 19%, wspólnik już nie dopłaca podatku. Co istotne, tego typu dochody nie są objęte daniną solidarnościową. Komplementariusz może zatem zapłacić niższe podatki niż dotychczas przez niego uiszczane w spółkach osobowych (19% PIT bez względu na wypłatę zysku, a powyżej 1 mln zł 4% daniny solidarnościowej).

Oczywiście w takiej sytuacji komplementariusz ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Dlatego restrukturyzacja nie powinna tylko polegać na zamianie wspólników. Należy rozważyć taką strukturyzację biznesu, gdy w spółce majątkowej, która nie generuje wysokiego ryzyka, komplementariuszami są osoby fizyczne, a działalność operacyjną prowadzi inna spółka. Mogłaby to być spółka kapitałowa, która spełniając warunki dla tzw. estońskiego CIT, miałaby odroczenie zapłaty podatku dochodowego nawet do 8 lat.

Fundacja rodzinna a strukturyzacja biznesu

Rządowy projekt ustawy o polskich fundacjach rodzinnych oraz zmianie innych ustaw zawiera szereg regulacji, które wymagają analizy przed podjęciem decyzji o wyborze tej formy planowania rodzinnego. Ustawa powinna być uchwalona w 2021 r. Głównym celem jest zarządzanie majątkiem przedsiębiorstwa rodzinnego i zapewnienie jego ochrony oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów.
Fundacja będzie mogła być właścicielem udziałów w rodzinnych spółkach. Ponieważ nowe regulacje powinny ograniczać ryzyko odpowiedzialności samej fundacji, to ograniczona fundacja będzie mogła posiadać udziały jedynie w spółkach kapitałowych (udziałowiec, akcjonariusz). Samo zakładanie i likwidacja fundacji będzie neutralne podatkowo.

Fundacja rodzinna jako osoba prawna będzie zwolniona od podatku dochodowego od osób prawnych. Jako odrębna osoba prawna będzie swoistą „spółką holdingową”. Posiadając udziały (akcje), będzie uzyskiwała przede wszystkim przychody z dywidend ze spółek rodzinnych, które nie będą opodatkowane. Pozwoli to na kumulowanie tych zysków i przeznaczanie ich przede wszystkim na dalsze inwestycje, w tym w nowe przedsięwzięcia.

Także zbycie udziałów (akcji) przez fundację nie będzie opodatkowane. Zasady jej opodatkowania zbliżą ją do funduszy inwestycyjnych, ale bez wszystkich rygorów związanych z prowadzeniem zamkniętych funduszy inwestycyjnych.

Zastanawiając się nad nową strukturą przedsiębiorstwa rodzinnego, warto rozważyć przekształcenie firm w spółki kapitałowe, których właścicielem będzie polska fundacja rodzinna. Nie tylko zapewnimy optymalną formę prawną, neutralne opodatkowanie, ale przede wszystkim możemy zaplanować budowę firmy wielopokoleniowej z wykorzystaniem fundacji rodzinnej.

Autor: prof. Adam Mariański, ekspert BCC ds. restrukturyzacji i sukcesji biznesu; autor książki „Budując dla pokoleń”, najlepszy doradca podatkowy w Polsce w podatku CIT

więcej na stronie Doradca Firm Rodzinnych