Nowe wyzwania dla firm rodzinnych
Wprowadzenie przepisów dotyczących ochrony sygnalistów, będących efektem unijnej dyrektywy 2019/1937, stawia przed firmami rodzinnymi nowe wyzwania. Ustawa, która zaczęła obowiązywać 25 września 2024 roku, zobowiązuje przedsiębiorców do wdrożenia wewnętrznych systemów umożliwiających zgłaszanie nieprawidłowości, co może być szczególnie trudne dla firm opierających się na relacjach rodzinnych. Jak zauważa dr n. pr. Małgorzata Rejmer, ekspertka ds. sukcesji i obsługi firm rodzinnych z Kancelarii Finansowej LEX, firmy rodzinne często nie posiadają formalnych struktur prawnych, takich jak działy compliance, co sprawia, że nowe regulacje mogą stanowić dla nich dodatkowe obciążenie organizacyjne i finansowe.
Kim jest sygnalista?
Sygnalista to osoba, która zgłasza lub ujawnia naruszenia prawa uzyskane w związku z wykonywaną pracą. Ustawa przewiduje szeroki katalog osób, które mogą pełnić tę funkcję – nie tylko pracownicy zatrudnieni na umowie o pracę, ale także współpracownicy na umowach cywilnoprawnych (np. zleceniobiorcy, wykonawcy na B2B), wolontariusze, praktykanci, a nawet kandydaci biorący udział w rekrutacji. Sygnalista otrzymuje ochronę prawną, pod warunkiem, że działał w dobrej wierze i miał podstawy sądzić, że zgłaszane przez niego nieprawidłowości są rzeczywiste.
Do jakich firm mają zastosowanie przepisy?
Ustawa o ochronie sygnalistów dotyczy przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 50 pracowników, zarówno publicznych, jak i prywatnych, w tym jednoosobowych działalności gospodarczych oraz spółek. Oznacza to, że obowiązek wdrożenia systemu ochrony sygnalistów obejmuje również firmy rodzinne, które spełniają ten kryterium, niezależnie od formy zatrudnienia pracowników (umowy o pracę, umowy cywilnoprawne, czy B2B).
Dlaczego ochrona sygnalistów jest wyzwaniem dla firm rodzinnych?
Firmy rodzinne w Polsce często opierają swoje funkcjonowanie na relacjach osobistych, zaufaniu i silnych więzach między członkami rodziny a pracownikami. Wprowadzenie formalnych systemów zgłaszania nieprawidłowości może być postrzegane jako naruszenie tej delikatnej struktury. Dr n. pr. Małgorzata Rejmer podkreśla, że dla wielu właścicieli firm rodzinnych, szczególnie tych z mniejszymi zasobami, implementacja takich systemów może wydawać się sprzeczna z dotychczasowymi wartościami. W praktyce, wymaga to inwestycji w specjalistyczne narzędzia, szkolenia oraz dostosowanie struktury organizacyjnej do wymogów prawa.
Korzyści płynące z wdrożenia ochrony sygnalistów
Pomimo trudności związanych z dostosowaniem się do nowych przepisów, dr n. pr. Małgorzata Rejmer wskazuje na korzyści, jakie mogą wyniknąć z ich wdrożenia. W dłuższej perspektywie, stworzenie systemu zgłaszania nieprawidłowości może przyczynić się do zwiększenia przejrzystości w firmie oraz budowania zaufania w relacjach z pracownikami. Zgłaszanie nieprawidłowości to nie tylko mechanizm zapobiegający nadużyciom, ale także sposób na zbudowanie bardziej etycznej i zrównoważonej kultury organizacyjnej.
Dodatkowo, odpowiednie wdrożenie systemu ochrony sygnalistów może pozytywnie wpłynąć na reputację firmy na rynku. W dzisiejszych czasach konsumenci i partnerzy biznesowi coraz częściej zwracają uwagę na transparentność i odpowiedzialność społeczną przedsiębiorstw, a sygnalista staje się jednym z narzędzi, które mogą pomóc w budowaniu takiego wizerunku.
Specyfika firm rodzinnych a nowe przepisy
Firmy rodzinne, szczególnie te mniejsze, mogą mieć trudności z dostosowaniem się do nowych wymogów z uwagi na brak formalnych struktur zarządzania. Jednak jak zauważa dr n. pr. Małgorzata Rejmer, nowe przepisy mogą stanowić impuls do profesjonalizacji i wprowadzenia bardziej uporządkowanych mechanizmów zarządzania. Dzięki odpowiedniemu doradztwu prawnemu, firmy rodzinne mogą dostosować nowe rozwiązania do swojej specyfiki, jednocześnie zachowując unikalny, oparty na zaufaniu model prowadzenia działalności.
Inflacja i kryzysy gospodarcze a nowe obowiązki
Obecna sytuacja gospodarcza, charakteryzująca się wysoką inflacją i presją kosztową, stanowi dodatkowe wyzwanie dla firm rodzinnych. Wprowadzenie nowych regulacji, w tym obowiązku ochrony sygnalistów, nakłada dodatkowe obciążenia finansowe, co może wpłynąć na ich rentowność. Dr n. pr. Małgorzata Rejmer zwraca uwagę, że choć nowe przepisy mogą wydawać się trudne do wdrożenia w okresie spowolnienia gospodarczego, ich implementacja może przynieść korzyści w dłuższej perspektywie, zwłaszcza jeśli chodzi o ograniczenie ryzyka nadużyć oraz budowanie zaufania wewnątrz organizacji.
Wnioski i rekomendacje
Ochrona sygnalistów to nie tylko wymóg prawny, ale także szansa na rozwój firmy rodzinnej. Zbudowanie efektywnego systemu zgłaszania nieprawidłowości może przyczynić się do wzrostu transparentności, poprawy zarządzania oraz budowania etycznej kultury organizacyjnej, która wzmocni pozycję przedsiębiorstwa na rynku. Dr n. pr. Małgorzata Rejmer zachęca firmy rodzinne do traktowania nowych przepisów jako okazji do profesjonalizacji i wzmocnienia relacji z pracownikami oraz klientami. Aby ułatwić ten proces, warto skorzystać z pomocy specjalistów, którzy pomogą dostosować rozwiązania prawne do specyfiki firmy.
Autorka: dr n. pr. Małgorzata Rejmer
Kontakt: +48 601 662 273, malgorzata.rejmer@bcc.org.pl
Ekspertka BCC ds. firm rodzinnych, strukturyzacji właścicielskich i sukcesji biznesu. Doktor nauk prawnych.Tematem rozprawy była „Sukcesja przedsiębiorstwa w polskim systemie prawnym” (Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego). Absolwentka studiów ekonomicznych, filologicznych oraz Akademii Psychologii Przywództwa. Właścicielka rodzinnej kancelarii prawno – konsultingowej – „Kancelaria Finansowa Lex sp. z o.o.”. Laureatka wielu prestiżowych nagród, m.in. tytuł Menedżera Roku 2020 przyznany przez Kapitułę Narodowego Programu Rozwoju Polska Przedsiębiorczość. Członek prestiżowej międzynarodowej organizacji MDRT, skupiającej 1% najlepszych doradców finansowych na świecie. Współpracuje z wieloma organizacjami zrzeszającymi firmy rodzinne, m.in. z Inicjatywą Firm Rodzinnych, Polską Izbą Handlu, Ogólnopolską Federacją Przedsiębiorców i Pracodawców Przedsiębiorcy.pl. Aktywnie uczestniczy w procesach służących opiniowaniu projektów ustaw adresowanych do firm rodzinnych w Polsce. Wykładowca studiów podyplomowych i prelegent na konferencjach branżowych. Autorka publikacji dotyczących tematów ważnych dla firm rodzinnych (np. zagadnień spadkowych, sukcesyjnych, ustawy o zarządzie sukcesyjnym, projektowanej ustawy o fundacji rodzinnej). Ekspertka w zakresie firm rodzinnych. Sama będąc założycielem i nestorem firmy rodzinnej, z sukcesem realizuje transfer pokoleniowy w swojej Kancelarii. Jednocześnie, jako praktyk biznesu, osobiście opracowała i wdrożyła ponad 200 projektów reorganizacyjnych i sukcesyjnych w firmach rodzinnych w Polsce. Klienci cenią jej pragmatyzm i doskonałe rozumienie specyfiki firm rodzinnych. Interdyscyplinarne wykształcenie i 25 letnia praktyka rynkowa pozwalają na świadczenie usług kompleksowego doradztwa biznesowego na wysokim poziomie. Specjalistka w zakresie prawa cywilnego, w szczególności prawa spadkowego i handlowego oraz w zakresie instrumentów finansowych, wykorzystywanych w procesach sukcesji biznesu.
